Kòman pou viv ak onètete nan yon monn k ap ankouraje koripsyon?

Premye pati

Sa fè depi plis pase senk lane, sou rezo sosyal yo, anpil moun ap pale sou siksè. Majorite ladan yo defini siksè nan lajan, popilarite ak byen materyèl. Mwayen ki pi efikas yo itilize se MOTIVASYON. Konsa, tout moun ki ka reflechi, fè lekti oswa tande lòt moun pale jwenn okazyon, gras ak Facebook ak whatsapp pou pale sou siksè, echèk, konviksyon, pou n site sa yo sèlman. Men, èske sa sifi pou fè w fè siksè? Èske w vle reyisi atoupri? Èske onètete w pa youn nan rezon ki fè w poko ka fè siksè? Konbyen tan w ka tan ankò jiskaske w jwenn sa w ap chache a? Èske li enpòtan pou w reyisi ak onètete? 

Se kesyon sa yo ki pouse m ekri atik sa a pou ou jodi a nan lide pou ede w konprann danje oswa dezagreman ki ka kanpe sou chimen siksè w. Mwen espere w pataje link la bay plizyè lòt zanmi w ki ka nan nesesite refleksyon sa a. 

KILÈ YON MOUN ONÈT? 

Yon moun onèt se lè li viv oswa mache dwat. Li fè sa lajistis oswa lamoral mande l fè san moun pa bezwen prezan. Se yon moun ki sensè, fran, enpasyal, lwayal, konsyan, entèg. Men sa kèk savan nan tan lontan te di sou mo sa a :

    1.      Gen anpil moun se lajan yo manke pou yo vin onèt. (Carlo Dossi)

    2.      Onètete pi wo pase tout lwa yo. (Ménandre)

    3.      Ou ka twonpe tout moun pandan yon tan; ou ka twonpe kèk moun tout tan; men w pa ka twonpe tout moun tout tan. (Abraham Lincoln)

    4.      Byen yon moun fè nan move kondisyon toujou bon pou yon moun. (Paul Léautaud)

    5.      Yon bon kontab se pal è w konn fè adisyon, se lè w jwenn yon bon rezilta. (Bernard Tapie)

Èske w se yon moun onèt?

ONÈTETE: KILTI OSWA AZA?

Pou kèk moun, li difisil pou w viv onèt nan monn lan parapò ak tout konpwomi, povrete, imoralite ak krim ki genyen. Pou yo, pa gen moun onèt sou tè sa a. Èske sa ta vle di menm kwayan yo pa onèt?

Gen nan kèk peyi, tankou Ayiti, depi w (se) kretyen, yo pran w otomatikman pou moun onèt. Eksperyans montre se pa sa men rezilta eksperyans yo pa vle di kretyen pa onèt. Pi gwo erè a se konfonn moun ki di yo se kretyen ak moun k ap viv lavi Kris la. Konsa, li ta plis bon pou yo wè onètete a nan kilti pase nan chans pandan w ap frekante yon moun. Trè souvan, se ou ki twonpe depi nan kòmansman men moun ki malonèt la pa t janm onèt. Aparans oswa nayivte (timoun) te fè w pran l pou bon moun men eksperyans pral montre w se pa sa. Lè konsa, li ta pi bon pou w pran leson nan nayivte w pase pou w blame moun sa a. Paske, onètete a ta kòmanse depi nan zanfans ou selon kote w leve a. Toutfwa, de ka posib : gen moun ki grandi bon kote men ki leve malonèt e lòt ki grandi move kote ki leve onèt. Kidonk, teori yo pa fyab nèt. Yon japonè te fè deklarasyon sa a: Kilti se tout sa ki rete nan moun lè li fin bliye tout bagay’’. Èske sa ta vle di timoun tèt di ka vin malonèt? N a chache konnen sa!

ONÈTETE AK KWAYANS: KILÈS KI BAY LOT?

Èske se kwayans mwen nan relijyon m nan ki fè m onèt oswa onètete m ki fè m vin kwayan? Tou de ka sa yo posib, men youn pa vle di lòt. Tankou Jida, ou ka nan tout aktivite nan asanble w la epi w pa kredib. Nou te ka di nan anpil ka, pou kèk moun, onètete se yon mirak. Toutfwa, li enpòtan pou n konnen prensip relijye, familyal oswa sosyal yo gen plis enfliyans sou moun ki onèt. Se kalite moun sa yo ki ka viv nan tout sosyete paske konsyans yo se gid yo. Yo soumèt ak sa lalwa di e natirèlman, yo sensè. Ou pa ta dwe ni pran tèt ou pou moun onèt paske w fè pati yon gwoup ki pote non onèt ni w pa ta dwe pran pèsonn pou onèt sou kèlkeswa aparans la. Gen yon otè ki te di : Menm moun onèt yo ka twonpe w, paske nan anpil ka, yo konn fayi.

KOUT JE SOU LEMONN NAN ONÈTETE

Èske jan w wè monn lan ap mache a li ankouraje moun viv onèt? Fè yon ti kout je sou rezo sosyal yo, nan zòn ou an, nan asanble w la oswa nan anviwonman w ap evolye a. Kisa w wè moun bay plis enpòtans nan eleman sa yo: lajan, moun, byen, anviwonman, timoun, tout sa ki fè moun parèt. Sa yo ka ede w detekte kèk pwen sou malonètete, sitou lakay ou. Materyalis, ki se yon konsepsyon kote se avantaj materyèl ki define lavi, se youn nan koz ki ka donnen malonètete, men se sitou pou sila yo k ap chache fè siksè nan nenpòt kondisyon. Lè konsa, anbisyon, tantasyon, jalouzi ak konkirans se sous motivasyon pou posede. Siksè w dwe chita sou atant ou, vrè bezwen w, sa ki esansyèl pou ou, sa w ka jere, sa k ap itil ou e sitou sa ki p ap fè prensip moral yo pèdi sans nan lavi w. Ou ka toujou vle vin trè popilè, rich, enfliyan. Ou pa oblije fè sa ki kwochi pou atenn objektif sa. Etidye lavi kèk ewo nan monn lan tankou Nelson Mandela, Ghandi, Tousne Louvèti ak Jezikris, sovè Bondye te voye delivre limanite a.

KILÈS KI KA VIN ONÈT?

Koulye a, annou wè si w se youn nan sa senk fraz sa yo dekri. Si w se youn, konnen ou ka vin onèt si w pa sa deja. Men pa janm bliye sa! Se pa pawòl ou oswa pozisyon w oswa sa moun panse de ou ki fè w onèt se aksyon e se plis nan absans moun pase nan prezans yo. Kifè, onètete a se yon eta ou genyen natirèlman ki fè w ou menm nan limyè kou nan fè nwa, nan bon kou nan move tan. 

     1.      Moun ki jwenn bon jan ledikasyon

Si w ( ap) leve nan yon fanmi, yon zòn, yon asanble ki bay ledikasyon valè, li posib pou w vin onèt. Men se pa san volonte w. Sa vle di, si w jwenn bon gid, bon modèl, ou dwe kopye yo, apwoche yo pou w ka aprann plis nan men yo. Pa mete nan lespri w se bon moun paske w leve bò kot bon moun. Si w pa deside vin bon, ou ka fèt e mouri anndan legliz, ou pa sove.

    

      2.      Moun ki konsyan li te malonèt

Se pa tout move moun ki te deside jan ou wè yo a. Anpil ladan yo te jwenn presyon ki te fè yo aji mal menmlè se pa t sa yo te vle. Yo jis bezwen pran konsyans de move aksyon yo pou yo ka mennen yon lòt vi. Si w ap gade sou sa w te fè ki mal, se mal k ap domine w. Sa pi mal ankò, si gen moun k ap raple w erè w san rete. Se sa ki fè, li bon pou w antoure w de moun pozitif si w vle kiltive lespri pozitif. 

      3.      Moun ki dakò soufri pou l reyisi

Reyisi pa fasil, sitou pou sila yo ki vle kontan lè yo fè siksè. Gen moun ki renmen travay, men yo pa renmen disiplin. Gen lòt ki gen talan, men ki pa dakò koreksyon. Tout sa se rezilta mank disiplin. San dout, se pou evite chemen difisil, twòp tan ki fè ou konn pa vle tann oswa soufri. Lè konsa, emosyon, twò prese konn fè w pran echèl male pou chimen pwogrè. Pou moun ki vle reyisi tout bon, soufrans se jis tan yo dwe pran pou tann rezilta k ap dire a e non rezilta tout moun vle a menmsi l ap pase kou van. Konsa tou, ou ka dakò soufri epi w echwe. Fòk ou sèten ou nan bon chemen an avan ou soufri tann ou rive.  

      4.      Moun ki wè moun avan tout bagay

Chak fwa w posede plis, toujou sonje gen pou pi piti yon moun ki pa genyen e ki pa bezwen tout sa w posede pou yo viv. Ou ka rele siksè tout sa ki fè w santi w pi bon, pi enpòtan pase tout moun, men si w reyisi pandan gen moun k ap soufri de sa w ka pataje (m pa di bay tout), mank sa a ka ajoute chagren ak perèz nan siksè w la. Se poutèt sa, li enpòtan pou w pa pase sou tèt moun pou w fè siksè nan move kondisyon. 

       5.      Moun ki te echwe

Èske w te echwe nan dènye tantativ ou pou w reyisi yon pwojè, resevwa yon kado, benefisye yon pwomès? Ou ka vin onèt si sèlman w deside vin reyalis pandan w ap aplike leson ou te aprann nan echèk ou te pran. Gen echèk fos kouch e gen echèk akouche. M rele echèk fos kouch yon defèt ki vin avan w te fè yon viktwa. Sa w t ap tann nan pa rive, ou pa jwenn sa w te bezwen an. Echèk akouche a se lè w pèdi pitit la aprè l fin fèt. Biznis ou t ap byen mache, aktivite w la te byen kòmanse men pou yo rezon m pa konnen, li kraze. Pran konsyans de tout eleman ki te mennen echèk sa yo, epi rekòmanse pi byen paske pi souvan se vyolasyon yon prensip ki lakoz ou echwe.

Nan dezyèm pati repons ak kesyon nou, nou pral wè kèk konsèy pou w kiltive onètete lakay ou, nan travay ou, nan lavi chak jou w.

Èske atik sa a te itil ou? Pataje link lan bay zanmi w pou yo ka li l tou. 

Ou ka li tèks sa yo tou:

* PLANIFIKASYON: 6 kesyon pou w planifiye e reyalize yon evenmanhttps://lestextesdejde.blogspot.com/2020/02/planifikasyon-6-kesyon-pou-w-planfiye-e.html

* Pran san w zanmi m: https://lestextesdejde.blogspot.com/2020/02/pran-san-w-zanmi-m.html

Jérome Dorsonne Emerson