Premye pati
Sa fè depi plis pase senk lane, sou rezo sosyal yo,
anpil moun ap pale sou siksè. Majorite
ladan yo defini siksè nan lajan, popilarite ak byen materyèl. Mwayen ki pi
efikas yo itilize se MOTIVASYON. Konsa, tout moun ki ka reflechi, fè lekti oswa
tande lòt moun pale jwenn okazyon, gras ak Facebook ak whatsapp pou pale sou
siksè, echèk, konviksyon, pou n site sa yo sèlman. Men, èske sa sifi pou fè w
fè siksè? Èske w vle reyisi atoupri? Èske onètete w pa youn nan rezon ki fè w
poko ka fè siksè? Konbyen tan w ka tan ankò jiskaske w jwenn sa w ap chache a?
Èske li enpòtan pou w reyisi ak onètete?
Se kesyon
sa yo ki pouse m ekri atik sa a pou ou jodi a nan lide pou ede w konprann danje
oswa dezagreman ki ka kanpe sou chimen siksè w. Mwen espere w pataje link la
bay plizyè lòt zanmi w ki ka nan nesesite refleksyon sa a.
KILÈ YON
MOUN ONÈT?
Yon moun onèt se lè li viv oswa mache dwat. Li fè sa
lajistis oswa lamoral mande l fè san moun pa bezwen prezan. Se yon moun ki
sensè, fran, enpasyal, lwayal, konsyan, entèg. Men sa kèk savan nan tan lontan
te di sou mo sa a :
1.
Gen
anpil moun se lajan yo manke pou yo vin onèt. (Carlo Dossi)
2.
Onètete
pi wo pase tout lwa yo. (Ménandre)
3.
Ou
ka twonpe tout moun pandan yon tan; ou ka twonpe kèk moun tout tan; men w pa ka
twonpe tout moun tout tan. (Abraham Lincoln)
4. Byen
yon moun fè nan move kondisyon toujou bon pou yon moun. (Paul Léautaud)
5. Yon
bon kontab se pal è w konn fè adisyon, se lè w jwenn yon bon rezilta. (Bernard
Tapie)
Èske w se
yon moun onèt?
ONÈTETE: KILTI OSWA AZA?
Pou kèk moun, li difisil pou w viv onèt nan monn lan
parapò ak tout konpwomi, povrete, imoralite ak krim ki genyen. Pou yo, pa gen
moun onèt sou tè sa a. Èske sa ta vle di menm kwayan yo pa onèt?
Gen nan kèk peyi, tankou Ayiti, depi w (se) kretyen,
yo pran w otomatikman pou moun onèt. Eksperyans montre se pa sa men rezilta
eksperyans yo pa vle di kretyen pa onèt. Pi gwo erè a se konfonn moun ki di yo
se kretyen ak moun k ap viv lavi Kris la. Konsa, li ta plis bon pou yo wè onètete
a nan kilti pase nan chans pandan w ap frekante yon moun. Trè souvan, se ou ki
twonpe depi nan kòmansman men moun ki malonèt la pa t janm onèt. Aparans oswa
nayivte (timoun) te fè w pran l pou bon moun men eksperyans pral montre w se pa
sa. Lè konsa, li ta pi bon pou w pran leson nan nayivte w pase pou w blame moun
sa a. Paske, onètete a ta kòmanse depi nan zanfans ou selon kote w leve a.
Toutfwa, de ka posib : gen moun ki grandi bon kote men ki leve malonèt e lòt
ki grandi move kote ki leve onèt. Kidonk, teori yo pa fyab nèt. Yon japonè te fè
deklarasyon sa a: Kilti se tout sa ki rete nan moun lè li fin bliye tout bagay’’.
Èske sa ta vle di timoun tèt di ka vin malonèt? N a chache konnen sa!
ONÈTETE AK
KWAYANS: KILÈS KI BAY LOT?
Èske se
kwayans mwen nan relijyon m nan ki fè m onèt oswa onètete m ki fè m vin kwayan?
Tou de ka sa yo posib, men youn pa vle di lòt. Tankou Jida, ou ka nan
tout aktivite nan asanble w la epi w pa kredib. Nou te ka di nan anpil ka, pou
kèk moun, onètete se yon mirak. Toutfwa, li enpòtan pou n konnen prensip
relijye, familyal oswa sosyal yo gen plis enfliyans sou moun ki onèt. Se kalite
moun sa yo ki ka viv nan tout sosyete paske konsyans yo se gid yo. Yo soumèt ak
sa lalwa di e natirèlman, yo sensè. Ou pa ta dwe ni pran tèt ou pou moun onèt paske
w fè pati yon gwoup ki pote non onèt ni w pa ta dwe pran pèsonn pou onèt sou
kèlkeswa aparans la. Gen yon otè ki te di : Menm moun onèt yo ka twonpe w,
paske nan anpil ka, yo konn fayi.
KOUT JE SOU LEMONN NAN ONÈTETE
Èske jan w
wè monn lan ap mache a li ankouraje moun viv onèt? Fè yon ti kout je sou rezo
sosyal yo, nan zòn ou an, nan asanble w la oswa nan anviwonman w ap evolye a. Kisa
w wè moun bay plis enpòtans nan eleman sa yo: lajan, moun, byen, anviwonman,
timoun, tout sa ki fè moun parèt. Sa yo ka ede w detekte kèk pwen sou
malonètete, sitou lakay ou. Materyalis, ki se yon konsepsyon kote se avantaj
materyèl ki define lavi, se youn nan koz ki ka donnen malonètete, men se sitou
pou sila yo k ap chache fè siksè nan nenpòt kondisyon. Lè konsa,
anbisyon, tantasyon, jalouzi ak konkirans se sous motivasyon pou posede. Siksè
w dwe chita sou atant ou, vrè bezwen w, sa ki esansyèl pou ou, sa w ka jere, sa
k ap itil ou e sitou sa ki p ap fè prensip moral yo pèdi sans nan lavi w. Ou ka
toujou vle vin trè popilè, rich, enfliyan. Ou pa oblije fè sa ki kwochi pou
atenn objektif sa. Etidye lavi kèk ewo nan monn lan tankou Nelson Mandela,
Ghandi, Tousne Louvèti ak Jezikris, sovè Bondye te voye delivre limanite a.
KILÈS KI
KA VIN ONÈT?
Koulye a, annou wè si w se youn nan sa senk fraz sa yo
dekri. Si w se youn, konnen ou ka vin onèt si w pa sa deja. Men pa janm bliye
sa! Se pa pawòl ou oswa pozisyon w oswa sa moun panse de ou ki fè w onèt se
aksyon e se plis nan absans moun pase nan prezans yo. Kifè, onètete a se yon
eta ou genyen natirèlman ki fè w ou menm nan limyè kou nan fè nwa, nan bon kou
nan move tan.
1.
Moun
ki jwenn bon jan ledikasyon
Si w ( ap)
leve nan yon fanmi, yon zòn, yon asanble ki bay ledikasyon valè, li posib pou w
vin onèt. Men se pa san volonte w. Sa vle di, si w jwenn bon
gid, bon modèl, ou dwe kopye yo, apwoche yo pou w ka aprann plis nan men yo. Pa
mete nan lespri w se bon moun paske w leve bò kot bon moun. Si w pa deside vin
bon, ou ka fèt e mouri anndan legliz, ou pa sove.
2. Moun
ki konsyan li te malonèt
Se pa tout move moun ki te deside jan ou wè yo a.
Anpil ladan yo te jwenn presyon ki te fè yo aji mal menmlè se pa t sa yo te
vle. Yo jis bezwen pran konsyans de move aksyon yo pou yo ka mennen yon lòt vi.
Si w ap gade sou sa w te fè ki mal, se mal k ap domine w. Sa pi mal ankò, si
gen moun k ap raple w erè w san rete. Se sa ki fè, li bon pou w antoure w de
moun pozitif si w vle kiltive lespri pozitif.
3. Moun
ki dakò soufri pou l reyisi
Reyisi pa fasil, sitou pou sila yo ki vle kontan lè yo
fè siksè. Gen moun ki
renmen travay, men yo pa renmen disiplin. Gen lòt ki gen talan, men ki pa dakò
koreksyon. Tout sa se rezilta mank disiplin. San dout, se pou
evite chemen difisil, twòp tan ki fè ou konn pa vle tann oswa soufri. Lè konsa,
emosyon, twò prese konn fè w pran echèl male pou chimen pwogrè. Pou moun ki vle
reyisi tout bon, soufrans se jis tan yo dwe pran pou tann rezilta k ap dire a e
non rezilta tout moun vle a menmsi l ap pase kou van. Konsa tou, ou ka dakò
soufri epi w echwe. Fòk ou sèten ou nan bon chemen an avan ou soufri tann ou
rive.
4.
Moun
ki wè moun avan tout bagay
Chak fwa w
posede plis, toujou sonje gen pou pi piti yon moun ki pa genyen e ki pa bezwen
tout sa w posede pou yo viv. Ou ka rele siksè tout sa ki fè w santi w pi bon, pi
enpòtan pase tout moun, men si w reyisi pandan gen moun k ap soufri de sa w ka
pataje (m pa di bay tout), mank sa a ka ajoute chagren ak perèz nan siksè w la.
Se poutèt sa, li enpòtan pou w pa pase sou tèt moun pou w fè siksè nan move
kondisyon.
5. Moun
ki te echwe
Èske w te echwe nan dènye tantativ ou pou w reyisi yon
pwojè, resevwa yon kado, benefisye yon pwomès? Ou ka vin onèt si sèlman w
deside vin reyalis pandan w ap aplike leson ou te aprann nan echèk ou te pran. Gen echèk fos kouch e gen echèk
akouche. M rele echèk fos kouch yon defèt ki vin avan w te fè yon viktwa. Sa
w t ap tann nan pa rive, ou pa jwenn sa w te bezwen an. Echèk akouche a se lè w
pèdi pitit la aprè l fin fèt. Biznis ou t ap byen mache, aktivite w la te byen
kòmanse men pou yo rezon m pa konnen, li kraze. Pran konsyans de tout eleman ki
te mennen echèk sa yo, epi rekòmanse pi byen paske pi souvan se vyolasyon yon
prensip ki lakoz ou echwe.
Nan dezyèm pati repons ak kesyon nou, nou pral wè kèk
konsèy pou w kiltive onètete lakay ou, nan travay ou, nan lavi chak jou w.
Èske atik sa a te itil ou? Pataje link lan bay zanmi w pou yo
ka li l tou.
Ou ka li tèks sa yo tou:
* PLANIFIKASYON: 6 kesyon pou w planifiye e reyalize yon evenmanhttps://lestextesdejde.blogspot.com/2020/02/planifikasyon-6-kesyon-pou-w-planfiye-e.html
* Pran san w zanmi m: https://lestextesdejde.blogspot.com/2020/02/pran-san-w-zanmi-m.html
Jérome
Dorsonne Emerson
